Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού και η αντιμετώπισή του
Το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού είναι πολυπαραγοντικό και πολυδιάστατο. Τρία χαρακτηριστικά που χρειάζεται να υπάρχουν για να μιλήσουμε για εκφοβισμό:
- Ασυμμετρία δυνάμεων
- Συστηματική επανάληψη
- Πρόθεση του θύτη να βλάψει το θύμα.
Σίγουρα πιο εύκολα ορίζουμε τι δεν είναι εκφοβισμός!
Οι ομάδες που θα μας απασχολήσουν είναι:
- Μαθητές-εκπαιδευτικοί-γονείς
- Θύματα-θύτες-παρατηρητές.
Μαγικό κόλπο: κρατάμε από τώρα στο μυαλό τα ακόλουθα τρία βήματα:
- Ενδυνάμωση Ενσυναίσθησης!
- Διαχείριση Συναισθημάτων!
- 3. Ψυχραιμία!
Ένας σύγχρονος ορισμός για το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού, θα ήταν καλό να περιέχει τα κάτωθι αναφερόμενα χαρακτηριστικά, ούτως ώστε να διαφοροποιείται από μία αρνητική συμπεριφορά, μη αποδεκτή κοινωνικά και να αποκτά τη διάσταση του συστηματικού εκφοβισμού, ο οποίος επιφέρει ως αποτέλεσμα τη θυματοποίηση του ατόμου, που υφίσταται το φαινόμενο αυτό:
- Πρόθεση του θύτη να βλάψει το θύμα
- Φυσική/ψυχολογική ή λεκτική επίθεση
- Πρόκληση φόβου/πόνου/λύπης ή ζημιάς στο θύμα
- Επανάληψη και χρονική διάρκεια από ένα ή δύο άτομα με στόχο πάντα το ίδιο άτομο
- Ασυμμετρία δυνάμεων
- Έλλειψη προκλητικής συμπεριφοράς από το θύμα
- Το φαινόμενο να λαμβάνει χώρα στο σχολείο ή στο δρόμο προς το σχολείο.
Προστατευτικοί παράγοντες αναφέρονται κυρίως σε:
- Σχολεία με θετικό και υποστηρικτικό κλίμα
- Θετική συνεργασία των συνομηλίκων
- Αποτελεσματική επικοινωνία σχολείου-γονέων
- Θαλπωρή από τους γονείς και οικογενειακή συνεκτικότητα
- Υψηλή συναισθηματική νοημοσύνη, ανεπτυγμένη ενσυναίσθηση, ανεπτυγμένες κοινωνικές και συναισθηματικές δεξιότητες
- Υψηλή αυτοεκτίμηση
- Δημοκρατικοί-διαλεκτικοί τρόποι στην οικογένεια και στο σχολείο
- Ύπαρξη θετικών προτύπων
Όλα τα συναισθήματα είναι για τους ανθρώπους. Καλό θα είναι να μην τοποθετούμε στα παιδιά ένα γυάλινο πλέγμα υπερπροστασίας, από τη δική μας ανασφάλεια και καλή πρόθεση να τα προστατεύσουμε. Λύπη-χαρά, ηρεμία θυμός, ευχαρίστηση-απογοήτευση, ζήλια, υπερηφάνια…Όλα θα τα γευτούνε, αρκεί να ξέρουν να τα διαχειριστούνε. Κι εκεί καλό θα είναι να μη στέλνουμε διπλά μηνύματα. Φροντίζουμε να υπάρχει συνέπεια λόγων-πράξεων. Δίνουμε εμείς το καλό παράδειγμα, ακολουθώντας εμείς πρώτα το δρόμο της ηρεμίας-της ευγένειας-της καλής συμπεριφοράς
- Κανείς δεν είναι τέλειος-όλοι κάνουμε λάθη. Απ΄ τα λάθη μας μαθαίνουμε. Άλλωστε, γονείς ή εκπαιδευτικοί δε γεννιόμαστε, γινόμαστε. Αν εμείς αισθανόμαστε σιγουριά, ασφάλεια κι έχουμε θετική αντιμετώπιση προς
τη ζωή και στις εύκολες στιγμές, μα και στις δύσκολες, τα παιδιά θα βιώσουν και θα ακολουθήσουν αυτό το πρότυπο. Είμαστε αυτά που κάνουμε. Αν συνεργαζόμαστε εμείς- θα συνεργάζονται και τα παιδιά. Η συμπεριφορά μας είναι το κόσμημά μας. Ας φροντίζουμε να ναι όμορφο και καλοδουλεμένο. Ας επιστρέψουμε στην κανονικότητα της ευγένειας και των καλών τρόπων, χωρίς καχυποψίες και κακόβουλες σκέψεις ή σχόλια.
«Οριοθετώ γιατί αγαπώ, συν-κινώ τον κόσμο τον συναισθηματικό!»
- Η διαφορετικότητα των παιδιών χρήζει ίσης και δίκαιης μεταχείρισης.
Το σύνθημα «όλοι διαφορετικοί –όλοι ίσοι» ισχύει για όλα τα παιδιά. Όλα τα παιδιά έχουν δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις και η εκπαιδευτική κοινότητα (μαθητές-εκπαιδευτικοί-γονείς), με αγάπη-σεβασμό- οριοθέτηση, καλό είναι να καλλιεργεί όλες τις πλευρές αυτών.
- «Παιδιά με όρια-ενήλικες χωρίς ανασφάλειες»
Ευαγγελία Παππά
Οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν είναι από το εκπαιδευτικό υλικό του σεμιναρίου «Ανάπτυξη και λειτουργία Δικτύου πρόληψης και Αντιμετώπισης των Φαινομένων Σχολικής Βίας και Εκφοβισμού», που διοργανώθηκε υπό την αιγίδα της Περιφερειακής Δ/σης Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Ν.Αιγαίου από το Συμβουλευτικό Σταθμό Νέων Κυκλάδων, με υπεύθυνο τον κ.Μίλτο Σακελλαρίου και από το επιμορφωτικό πρόγραμμα «Σχολικός Εκφοβισμός» του Πανεπιστημίου Αθηνών.